Rodzaje grzybicy skóry: zdjęcia i przyczyny

Grzybica skóry to powszechna przypadłość dermatologiczna, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Zakażenia grzybicze mogą pojawić się na różnych częściach ciała i przybierać różne formy. Choć zazwyczaj nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia, potrafią być uciążliwe, bolesne i znacząco wpływać na komfort codziennego funkcjonowania. W tym artykule poznasz najczęstsze rodzaje grzybicy skóry, ich charakterystyczne objawy, przyczyny oraz skuteczne metody diagnostyki i leczenia.

Czym jest grzybica skóry?

Grzybica skóry (dermatomykoza) to infekcja wywoływana przez grzyby chorobotwórcze, które atakują zewnętrzne warstwy skóry, włosy lub paznokcie. Najczęstszymi sprawcami tych zakażeń są:

Dermatofity – grzyby, które żywią się keratyną (białkiem występującym w skórze, włosach i paznokciach), np. gatunki z rodzaju Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton

Oprócz dermatofitów, zakażenia grzybicze mogą być powodowane przez drożdżaki (głównie z rodzaju Candida) oraz grzyby pleśniowe. Infekcja rozwija się, gdy patogeny wnikają do naskórka przez drobne uszkodzenia lub gdy dochodzi do nadmiernego namnożenia grzybów naturalnie bytujących na skórze. Grzyby szczególnie dobrze rozwijają się w ciepłych i wilgotnych warunkach, dlatego niektóre części ciała są bardziej narażone na infekcje.

Najczęstsze rodzaje grzybicy skóry

Grzybica stóp (tinea pedis)

Znana również jako „stopa atlety”, jest jedną z najczęstszych form grzybicy. Objawia się:

• Łuszczeniem i pękaniem skóry między palcami
• Zaczerwienieniem i intensywnym świądem
• Pęcherzami wypełnionymi płynem
• Nieprzyjemnym zapachem

Grzybica stóp często występuje u osób korzystających z publicznych basenów, pryszniców i szatni. Ciepłe, wilgotne środowisko w butach stanowi idealne warunki do rozwoju grzybów. Nieleczona może rozprzestrzeniać się na inne części ciała lub prowadzić do wtórnych infekcji bakteryjnych.

Grzybica pachwin (tinea cruris)

Potocznie nazywana „świądem dżokeja”, atakuje głównie okolice pachwinowe i wewnętrzne powierzchnie ud. Charakteryzuje się:

• Czerwonymi, łuszczącymi się zmianami o wyraźnie zaznaczonych, uniesionych brzegach
• Intensywnym świądem, szczególnie nasilającym się podczas upałów i po wysiłku fizycznym
• Możliwym rozprzestrzenianiem się na pośladki i dolną część brzucha

Grzybica pachwin częściej dotyka mężczyzn, szczególnie z nadwagą, oraz osoby aktywne fizycznie. Obcisła bielizna, nadmierna potliwość i długotrwałe przebywanie w mokrym stroju kąpielowym znacząco zwiększają ryzyko jej wystąpienia.

Grzybica tułowia i kończyn (tinea corporis)

Objawia się charakterystycznymi, okrągłymi lub owalnymi zmianami na skórze tułowia, ramion czy nóg. Typowe objawy to:

• Czerwone, łuszczące się plamy o wyraźnie zaznaczonych, uniesionych brzegach
• Centralna część zmiany często jaśniejsza (przypominająca „pierścień”)
• Świąd i pieczenie
• Możliwość rozprzestrzeniania się i łączenia zmian w większe obszary

Grzybica strzygąca skóry gładkiej to odmiana tinea corporis, wywoływana często przez Trichophyton tonsurans. Tworzy charakterystyczne, okrągłe zmiany przypominające „kręgi czarownic”, które powiększają się odśrodkowo, tworząc coraz szersze pierścienie.

Grzybica owłosionej skóry głowy (tinea capitis)

Dotyka głównie dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym, objawia się:

• Łuszczącymi się, swędzącymi plackami na skórze głowy
• Wyłysieniem plackowatym z widocznymi złamanymi włosami
• Złamaniami włosów przy powierzchni skóry (tzw. „czarne punkty”)
• Czasem bolesnym stanem zapalnym z obecnością ropnych guzków (kerion)

Ta odmiana grzybicy jest wysoce zaraźliwa, szczególnie wśród dzieci, które często dzielą się czapkami, grzebieniami czy szczotkami do włosów. Wymaga szybkiej interwencji, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się w grupach rówieśniczych.

Grzybica brody (tinea barbae)

Grzybica brody atakuje obszar zarostu u mężczyzn. Jej objawy to:

• Zaczerwienione, łuszczące się plamy w obszarze brody i wąsów
• Wypadanie włosów w zainfekowanych miejscach
• Bolesne guzki i krostki
• Świąd i pieczenie

Zdjęcia grzybicy brody pokazują, że może ona przypominać zapalenie mieszków włosowych lub trądzik, co utrudnia prawidłową diagnozę. Infekcja często związana jest z pracą z zakażonymi zwierzętami lub korzystaniem z usług zakażonych przyborów fryzjerskich.

Łupież pstry (tinea versicolor)

Wywoływany przez drożdżaki Malassezia, objawia się:

• Plamami o różnym zabarwieniu (białe, różowe, brązowe) – stąd nazwa „pstry”
• Delikatnym łuszczeniem powierzchni zmian
• Występowaniem głównie na tułowiu, szyi i ramionach
• Nasileniem w okresie letnim i przy zwiększonej potliwości

Plamy łupieżu pstrego często stają się bardziej widoczne po opalaniu, gdyż zmieniona chorobowo skóra nie brązowieje tak jak zdrowa. Mimo że choroba nie jest bolesna ani swędząca, może stanowić problem estetyczny dla pacjentów.

Przyczyny grzybicy skóry

Do głównych czynników sprzyjających rozwojowi zakażeń grzybiczych należą:

1. Czynniki środowiskowe:

• Wysoka wilgotność i temperatura otoczenia
• Przebywanie w miejscach publicznych (baseny, sauny, szatnie)
• Noszenie ciasnego, nieprzewiewnego obuwia i syntetycznej odzieży
• Kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami

2. Czynniki indywidualne:

• Nadmierna potliwość
• Mikrourazy skóry (zadrapania, otarcia)
• Zaburzenia krążenia obwodowego
• Otyłość (zwiększone tarcie i wilgotność w fałdach skórnych)
• Cukrzyca i inne choroby metaboliczne
• Obniżona odporność (HIV, leczenie immunosupresyjne, chemioterapia)
• Długotrwała antybiotykoterapia zaburzająca naturalną mikroflorę

3. Bezpośredni kontakt:

• Z osobą zakażoną
• Ze zwierzętami chorymi na grzybicę
• Z przedmiotami zainfekowanymi (ręczniki, szczotki, grzebienie, obuwie)

Diagnostyka i leczenie grzybic skóry

Prawidłowa diagnostyka grzybicy obejmuje:

• Badanie dermatoskopowe – pozwala na dokładną ocenę zmian skórnych
• Badanie w lampie Wooda (niektóre rodzaje grzybic dają charakterystyczną fluorescencję)
• Badanie mikroskopowe zeskrobin skóry z użyciem KOH
• Hodowlę grzybów z pobranego materiału – złoty standard diagnostyki, ale wymaga czasu

Wczesna i prawidłowa diagnoza ma kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia. Samodzielne rozpoznanie grzybicy może być mylne, gdyż wiele chorób skóry daje podobne objawy (np. łuszczyca, egzema).

Leczenie zależy od rodzaju i nasilenia grzybicy:

• Leki przeciwgrzybicze miejscowe (kremy, maści, płyny) – skuteczne w przypadku ograniczonych zmian
• W cięższych przypadkach – leki przeciwgrzybicze doustne (np. flukonazol, terbinafina, itrakonazol)
• Odpowiednia higiena i pielęgnacja skóry z użyciem preparatów o właściwościach przeciwgrzybiczych
• Usunięcie czynników sprzyjających nawrotom (np. zmiana nawyków higienicznych, leczenie chorób współistniejących)

Kuracja musi być prowadzona konsekwentnie i odpowiednio długo, nawet po ustąpieniu widocznych objawów. Przedwczesne przerwanie leczenia często prowadzi do nawrotów, a nawet rozwoju oporności grzybów na stosowane leki.

Profilaktyka zakażeń grzybiczych

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia grzybicy skóry, warto stosować się do kilku zasad:

• Dokładne osuszanie skóry po kąpieli, szczególnie między palcami stóp
• Noszenie przewiewnego obuwia i odzieży z naturalnych materiałów
• Używanie własnych przyborów higienicznych i ręczników
• Stosowanie obuwia ochronnego na basenach, w saunach i w publicznych łaźniach
• Regularna zmiana skarpetek i bielizny, najlepiej bawełnianych
• Stosowanie środków przeciwdziałających nadmiernej potliwości
• Leczenie chorób predysponujących (np. cukrzycy)
• Regularna dezynfekcja obuwia specjalnymi preparatami przeciwgrzybiczymi

Grzybice skóry, choć zwykle nie zagrażają życiu, mogą znacząco obniżać jego jakość. Szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji i zmniejsza ryzyko nawrotów.

Zakażenia grzybicze skóry są powszechne, ale przy odpowiedniej wiedzy i profilaktyce można skutecznie zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z grupy podwyższonego ryzyka: sportowcy, osoby z obniżoną odpornością, cukrzycą czy nadmierną potliwością. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, zawsze warto skonsultować się z dermatologiem, który zaleci odpowiednie leczenie dostosowane do rodzaju grzybicy i indywidualnych potrzeb pacjenta. Pamiętaj, że szybka reakcja to klucz do skutecznego wyleczenia i uniknięcia powikłań.