Jak wygląda egzema: objawy i zdjęcia

Egzema, znana również jako wyprysk, to przewlekła choroba skóry o charakterze zapalnym. Dotyka ona ludzi w różnym wieku, powodując nieprzyjemne objawy i charakterystyczne zmiany skórne. Rozpoznanie egzemy opiera się głównie na ocenie wyglądu zmian oraz towarzyszących objawów, dlatego znajomość jej charakterystycznych cech jest tak istotna. W tym artykule przedstawiamy, jak wygląda egzema w różnych postaciach, jakie są jej główne objawy oraz jak odróżnić ją od innych schorzeń skórnych.

Czym jest egzema i jakie są jej rodzaje?

Egzema to nieswoista reakcja zapalna skóry, która może być wywołana przez różne czynniki. Nie jest to jedna konkretna choroba, ale grupa schorzeń o podobnym obrazie klinicznym, które mogą mieć różne przyczyny i mechanizmy powstawania.

Egzema (wyprysk) to stan zapalny skóry charakteryzujący się świądem, zaczerwienieniem, obrzękiem oraz zmianami o charakterze wysięku i strupu, które w fazie przewlekłej prowadzą do pogrubienia i złuszczania naskórka.

Główne rodzaje egzemy to:

• Wyprysk atopowy (atopowe zapalenie skóry, AZS) – związany z predyspozycjami genetycznymi i zaburzeniami bariery skórnej
• Wyprysk kontaktowy (alergiczny i z podrażnienia) – wywołany kontaktem z alergenami lub substancjami drażniącymi
• Wyprysk pieniążkowaty – charakteryzujący się okrągłymi zmianami przypominającymi monety
• Wyprysk potnicowy – związany z nadmierną potliwością, szczególnie dłoni i stóp
• Wyprysk zastoinowy – występujący przy niewydolności żylnej kończyn dolnych
• Wyprysk łojotokowy – pojawiający się w miejscach bogatych w gruczoły łojowe

Każdy z tych rodzajów ma nieco odmienny wygląd i lokalizację zmian, choć podstawowe cechy pozostają podobne.

Charakterystyczny wygląd egzemy – cechy wspólne

Mimo różnic między poszczególnymi typami egzemy, istnieją pewne cechy wspólne, które pomagają w jej rozpoznaniu:

• Zaczerwienienie (rumień) – skóra w miejscu zmian jest wyraźnie czerwona lub różowa, co świadczy o toczącym się procesie zapalnym
• Obrzęk – zauważalne uniesienie i opuchnięcie zmienionej skóry, często ciepłe w dotyku
• Pęcherzyki – małe grudki wypełnione płynem surowiczym (w fazie ostrej), które mogą się zlewać
• Sączenie – wydzielanie płynu surowiczego po pęknięciu pęcherzyków (w fazie podostrej)
• Strupy – zaschnięte wydzieliny na powierzchni zmian, często żółtawe lub brązowawe
• Łuszczenie się – złuszczanie naskórka, szczególnie w fazie przewlekłej, dające wrażenie suchości
• Lichenifikacja – pogrubienie i stwardnienie skóry z podkreśleniem jej naturalnego rysunku (w fazie przewlekłej)
• Pęknięcia – bolesne szczeliny w skórze, szczególnie w miejscach zgięć i narażonych na rozciąganie

Zmiany te mogą występować jednocześnie lub następować po sobie, w zależności od fazy choroby i jej rodzaju. Najważniejszym objawem subiektywnym egzemy jest intensywny świąd, który często wyprzedza pojawienie się widocznych zmian skórnych i może prowadzić do drapania i wtórnych uszkodzeń skóry.

Objawy egzemy w różnych lokalizacjach

Egzema może pojawić się na różnych częściach ciała, a jej wygląd może się nieco różnić w zależności od lokalizacji i typu schorzenia.

Egzema na łokciach i w zgięciach łokciowych

Zmiany w zgięciach łokciowych są szczególnie charakterystyczne dla atopowego zapalenia skóry:

• Skóra jest zaczerwieniona, sucha i szorstka w dotyku
• Widoczne są drobne łuski i bolesne pęknięcia, zwłaszcza przy rozciąganiu skóry
• W fazie zaostrzenia mogą pojawić się drobne pęcherzyki i sączenie, tworzące wilgotne obszary
• W fazie przewlekłej skóra staje się wyraźnie pogrubiona (lichenifikacja), z podkreślonym rysunkiem
• Często występują zadrapania i nadżerki z powodu intensywnego świądu, który nasila się zwłaszcza wieczorem

Egzema na nogach i stopach

Na nogach egzema często ma związek z niewydolnością żylną (wyprysk zastoinowy):

• Zmiany lokalizują się głównie w okolicy kostek i dolnej części podudzi, gdzie krążenie jest najbardziej upośledzone
• Skóra jest zaczerwieniona, często z brązowym lub ciemniejszym przebarwieniem (hemosyderyna)
• Widoczny jest obrzęk i łuszczenie się naskórka, skóra wydaje się napięta i błyszcząca
• Mogą występować drobne, czerwone plamki (wybroczyny) świadczące o pękaniu drobnych naczyń krwionośnych
• W zaawansowanych przypadkach widoczne są bolesne owrzodzenia, trudno gojące się i podatne na infekcje

Na stopach egzema może przybierać formę wyprysku potnicowego (dyshidrozy):

• Zmiany występują głównie na podeszwach i między palcami, rzadziej na grzbietach stóp
• Widoczne są małe, głęboko osadzone pęcherzyki przypominające ziarenka kaszy, często swędzące i bolesne
• Skóra jest zaczerwieniona i łuszcząca się, z czasem może stawać się popękana
• Często towarzyszy temu nadmierna potliwość, która może nasilać objawy
• Zmiany mogą nawracać cyklicznie, szczególnie w okresach stresu lub zwiększonej potliwości

Różnicowanie egzemy z innymi chorobami skóry

Prawidłowe rozpoznanie egzemy wymaga odróżnienia jej od innych schorzeń skóry o podobnym wyglądzie, co czasem może stanowić wyzwanie nawet dla specjalistów:

• Łuszczyca – charakteryzuje się grubszymi, srebrzystymi łuskami i wyraźniejszym odgraniczeniem zmian od zdrowej skóry; typowo zajmuje wyprostne powierzchnie kończyn (kolana, łokcie)
• Grzybica skóry – zazwyczaj ma bardziej okrągły kształt z aktywnym, czerwonym brzegiem i centralnym wygojeniem; często towarzyszy jej świąd, ale rzadziej występuje sączenie
• Liszaj płaski – tworzy fioletowe, płaskie grudki z charakterystycznym połyskiem; zmiany są zwykle mniejsze i bardziej jednolite
• Kontaktowe zapalenie skóry – zmiany ograniczone są do miejsc kontaktu z alergenem, mają wyraźne granice odpowiadające ekspozycji

Kluczowym objawem różnicującym egzemę od innych chorób skórnych jest intensywny świąd, który często poprzedza pojawienie się widocznych zmian skórnych. Dodatkowo, charakterystyczna jest zmienność obrazu klinicznego w czasie i tendencja do nawrotów.

Fazy egzemy i ich charakterystyczny wygląd

Egzema to choroba dynamiczna, przechodząca przez różne fazy, które charakteryzują się odmiennym wyglądem zmian. Rozpoznanie aktualnej fazy choroby ma kluczowe znaczenie dla dobrania odpowiedniego leczenia.

Faza ostra

• Intensywne zaczerwienienie (rumień) z wyraźnymi granicami
• Wyraźny obrzęk skóry, która wydaje się napięta i błyszcząca
• Liczne drobne pęcherzyki wypełnione przejrzystym płynem, czasem zlewające się
• Mokre sączenie po pęknięciu pęcherzyków, tworzące wilgotne obszary
• Silny świąd i pieczenie, często opisywane przez pacjentów jako nie do zniesienia

Faza podostra

• Zmniejszenie obrzęku, skóra staje się mniej napięta
• Tworzenie się żółtawych lub brązowawych strupów w miejscach sączenia
• Łuszczenie się naskórka, pojawiają się pierwsze oznaki suchości
• Nadal widoczne zaczerwienienie, choć mniej intensywne niż w fazie ostrej
• Utrzymujący się świąd, choć zwykle mniej dokuczliwy

Faza przewlekła

• Pogrubienie skóry (lichenifikacja) z podkreśleniem naturalnych linii skórnych
• Podkreślenie naturalnego rysunku skóry, dające efekt „kostki brukowej”
• Suchość i łuszczenie się, skóra wydaje się szorstka w dotyku
• Przebarwienia (hiperpigmentacja lub hipopigmentacja) w miejscach wielokrotnych zmian
• Mniej intensywny, ale uporczywy świąd, często nasilający się wieczorem i w nocy

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Jeśli zauważysz u siebie objawy przypominające egzemę, warto skonsultować się z dermatologiem, szczególnie gdy:

• Zmiany skórne są rozległe lub szybko się rozprzestrzeniają na nowe obszary ciała
• Towarzyszą im objawy infekcji (zwiększone zaczerwienienie, ból, gorączka, żółta wydzielina)
• Świąd jest tak intensywny, że zaburza sen i codzienne funkcjonowanie
• Standardowe metody pielęgnacji skóry i dostępne bez recepty preparaty nie przynoszą ulgi
• Zmiany pojawiają się na twarzy, w okolicach oczu lub okolicach intymnych
• Występują objawy ogólne, takie jak osłabienie, złe samopoczucie czy gorączka
• Egzema znacząco wpływa na jakość życia, powodując dyskomfort psychiczny lub ograniczenia społeczne

Wczesna diagnoza pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, co zmniejsza ryzyko powikłań i poprawia komfort życia. Lekarz dermatolog może przeprowadzić dodatkowe badania, takie jak testy płatkowe, aby zidentyfikować potencjalne alergeny w przypadku egzemy kontaktowej.

Egzema to przewlekła choroba, która wymaga systematycznego leczenia i odpowiedniej codziennej pielęgnacji skóry. Znajomość charakterystycznego wyglądu zmian pomaga we wczesnym rozpoznaniu problemu i podjęciu właściwych kroków terapeutycznych. Pamiętaj, że każdy przypadek egzemy jest indywidualny, dlatego zawsze warto skonsultować się z dermatologiem w celu ustalenia dokładnej diagnozy i planu leczenia dostosowanego do twoich potrzeb.